Vaders kloten

Velen die in het college zaten, zullen zich wellicht onderstaand gedicht "Vaders Handen" herinneren. Niet omwille van het feit dat het superpoëzie was maar vooral omdat er een code was die de studenten kenden maar de leraars niet.

Het was namelijk de gewoonte dat het woord "handen" vervangen werd door het woord "kloten". Op die manier kreeg dit gedicht een heel andere wending :-)
Ik herinner me ook nog dat iemand dit gedicht moest voorlezen en telkens het woord "handen" viel, dachten we allen aan "kloten". Iedereen probeerde niet in lachten uit te barsten ... maar de voorlezer kon zich toch niet meer inhouden en schoot uit in een lach ... onmiddellijk gevolgd door algemeen gelach van de klas. De leraar begreep het niet en kon niet begrijpen dat met zo'n ernstig gedicht gelachen werd ... dus werden meerdere bladzijden straf uitgedeeld.

Lees zelf eens het gedicht en vervang "handen" door "kloten". De mooiste passages staan in het vet.

VADERS HANDEN

Daar ligt vader op het bed ; op dezelfde plaats waar eens het lijk van moeder lag, ligt nu het zijne. Zijn hoofd is bedekt met een doek. Alleen zijn handen zijn zichtbaar.

Vaders handen. Ze liggen naast elkaar op het witte laken, bruin en verweerd, de linkerarm iets meer gestrekt dan de rechter, de vingers half geopend; zoals ze gegroeid zijn naar de steel van de schop, zo liggen ze nu op het doodbed. O, Bartje kent die handen. Hij heeft er als kleine jongen al stil naar gekeken, met bewondering en met afschuw. Hij heeft ze gevoeld aan zijn lichaam, die handen als mokers, wanneer hij ondeugend geweest was, en ook wel onverdiend. Maar ze hebben hem ook gedragen, toen hij klein was - hij heeft in die grote handen geslapen als in een bed. Ze hebben hem eens uit de sloot gered, toen hij bijna verdronken was. Ze hebben zich ook een enkele maal zegenend op zijn hoofd gelegd. En ze hebben voor hem gewerkt…

Zie, hoe ze voor hem gewerkt hebben, voor hem en de anderen. Hoe breed zijn vaders handen, hoe misvormd door het werk, door littekens en bulten en schrammen. Het vuil van de aarde is er ingegroeid, dat kon niet meer weggewassen worden. Schoppen zijn het geworden, klauwen zijn het geworden met versleten nagels - met een eeltlaag in kussens er op. Hoeveel centenaars hebben die handen getild voor vrouw en gezin ? Hebben ze niet bijna de halve aarde getild ?

Vaders handen - die waren het voornaamste van vader. Zijn woorden waren niet veel, zijn ogen waren maar somber, maar zijn handen, daarin staat zijn hele leven gegraveerd. Ze hebben zich niet méér gevouwen dan nodig was en ze hebben zich vaak opstandig tot een vuist gebald, tot een ijzerharde hamer tegen de boeren en tegen het werk. Eens hebben ze zelfs een trotse boer de deur uitgeslagen, toen die er slechts slavenhanden in wilde zien. En toch hebben ze zich weer gehoorzaam ontsloten om de schop te vatten - altijd weer - en hebben ze gestreden en gezwoegd en gegraven in de aarde en geklauwd in de mest, om aan de avond het blanke brood te kunnen vasthouden en uitdelen aan de kinderen. Nu liggen ze dood en het schijnt alsof ze nóg vragen om de schop, om te mogen werken voor het gezin.

Bartje streelt die handen. De witte haren zijn als stoppels zo hard. Hij ziet zijn eigen handen er bij - twee paar handen liggen naast elkaar op het laken, van de oude arbeider en van de jongen. Het zijn dezelfde handen. Wat smaller nog en wat slanker, die van Bartje, wat lichter-bruin en niet zo misvormd. Maar eens zullen ze ook zo worden. Zulke handen zal Bartje hebben, als hij op zijn doodbed ligt…

Vaders handen… Nu rusten ze, voorgoed. Nu zullen ze stof worden in het stof dat ze bewerkten. Hoe zei vader het vroeger ? Een mens wroet net zo lang in de aarde, tot hij zich de aarde in heeft gewroet… Bartje vat die handen in de zijne. Hij heeft die dikwijls vervloekt, als ze hem sloegen. Hij streelt ze nu, maar hij heeft ze nooit bij vaders leven gestreeld.

Nu groeit er toch een heet verdriet in Bartje - een vlijmende smart om de handen van zijn vader. Hij buigt zich over het bed en zijn tranen vallen op die handen en liggen in het licht van de lamp te glinsteren tussen de dikke aders.